Astrologija i temperament I dio

Riječ temperament je izvedenica iz latinskog “temperare” sa znacenjem izmiješati i u ovom kontekstu se originalno odnosi na miješanje (uravnotežavanje) četiri tradicionalna humora, četiri tjelesne tečnosti (crni koler, krv, zuti koler i flegma) na fizičkom, mentalnom i emocionalnom nivou ličnosti. U savremenom, užem, značenju riječi temperament prikazuju se nasledjem date predispozicije koje se tiču emocionalnog reagovanja i dozivljavanja. U tradiciji, ovaj pojam se nije jednoobrazno razumijevao kroz vjekove i nije se kod svih autora ticao emocionalnog dijela licnosti.

Istorijski gledano za četiri osnovna tipa licnosti “odgovoran” je Hipokrat koji je jos u 2. v.p.n.e. postavio teoriju prema kojoj odnos tjelesnih tečnosti odredjuje pravac i kvalitet zelja i nacin ponašanja ljudi. Galen ce cetiri vijeka posle Hipokrata zakljuciti da, ako krv dominira tijelom, covjek je sangvinican što znači strastveno optimističan, ako crna zuč prevladava, onda imamo posla s melanholikom i tužnim raspolozenjem, ako je žuta žuč u pitanju, to je koler i strast u prvom planu, a ako je flegma, onda je mirnoća vodeca osobina. Sangvinija je prema njemu još i “vesela”, melanholija “kontemplativna”, koler “zapaljiv, a flegma “lagana”.

Riječ humor porijeklom je iz latinskog u značenju “tecan, fluidan”. Sam pojam ne odnosi se, kako mnogi pogrešno vjeruju, iskljucivo na tjelesne tečnosti (krv, koler, limfa itd.) već i na “vode” psihe, odnosno, njene tokove tako da humoralni koncept biva jednako primenjivan u medicinskoj astrologiji. Humori, odnosno, elementi u tradicionalnoj medicini predstavljeni su na sledeci nacin:

1. Vatra-koler-žuti koler, tjelesno pozicioniran u žucnoj kesi. Dvojno izrazavanje je suvo i toplo. Simbol ovog elementa je jednakostarni trougao. Vremenski izrazen kroz princip Sunca i Marsa.
2. Zemlja-melanholija-crna zuč, telesno centralizovana u slezini, dvojno izrazen kroz hladnocu i suvocu. Simbol elementa je jednakostrani trougao okrenut vrhom nadole sa poprecnom linijom u prvoj trecini. Izražen u vremenu preko Saturna.
3. Vazdusni humor-sangvinija/krv, tjelesno centralizovan u jetri, izrazen kroz toplotu i vlaznost sa nosiocem Jupiterom u vremenskoj dimenziji. Simbol sangvinije je jednakostranični trougao sa vrhom na gore i poprečnom linijom u gornjoj trecini (obrnuto od melanholije).
4. Voda-tjelesna flegma, tjelesno pozicionirana u plućima, dvojno izražena preko vlage i hladnoće sa nosiocima Mjesecom i Venerom.Simbol- jednakostranični trougao sa vrhom nadole.

Platon i temperament
O cetiri tipa ljudi prvobitno je pisao Platon u svojoj “Republici”. Kako je sam bio vise motivisan društevnim stvarima, redom i strukturom jednog društva, ljude je posmatrao u kontekstu njihove korisnosti opštoj stvari. Hipokratova sangvinija kod Platona je “zanatlija”, neoriginalan karakter kako on kaze, sklon razlicitim vještinama stvaranja stvari i umjetnosti. Dakle, vazduh je za Platona umetnicki i zanatski nastrojen.

Melanholiju je predstavio kroz prirodu “cuvara” i onog koji čuva poredak odnosno, postojeće stanje stvari. Zemlja je u ovom kontekstu nepromenljiva, spora i pouzdana.

Najvši element prema Platonu je noetični (umni), odnosno idealistični i tice se vatre i kolera. Filozofi su pod signifikacijom ovog elementa.

Njima suprotni su flegmatici, predstavnici vodenog elementa koje Platon vidi kao racionalne na prvom mestu, ljude koje krase visoki kvaliteti razuma. Istina, neki autori smatraju da se neidealistican tip kod Platona odnosi na vazduh i sangviniju, a ne vodu i flegmu, ali u teoriji ostaje vitalna i ova intepretacija da je voda ta koju ne krasi emocionalnost, vec racionalnost i hladnoća.

Aristotel i temperament
Za razliku od Platona koji osnovni ljudski karakter, odnosno, prirodu definiše prema pojmu vrlina, Aristotel se kreće u okvirima onoga što podrazumijevamo pod srecom. Ljudi se dijele na četiri tipa u zavisnosti od toga u čemu pronalaze zadovoljstvo i srecu.

Neki su hedonisti (vodeni tipovi), drugi sreću vide u sticanju (zemljani), treći u postizanju moralnih vrlina (vatreni), a četvrti u logiciranju (vazdušni tipovi). Cetiri tipa prema Aristoteli su dakle: hedone (flegma), proprietari (melanholija), ethicos (koler) i dialogike (sangvinija).

Temperament prema Klaudiju Ptolomeju
Ptolomej iskljucivo misli na tjelesni oblik i tip gradje, nikako i psihološke osobine. U III knjizi. 11. poglavlju startuje izlaganje koje se okončava dva poglavlja kasnije u dijelu o “Kvalitetu duše” čime nedvosmisleno stavlja do znanja da, u suštini, postoje dvije prirode u čovjeku, dva osnovna temperamenta, onaj tjelesni i onaj duševni. Kada govori o tijelu on kaže da se neizostavno (principijelno) posmatraju znak na ascendentu i eventualne planete u prvom polju i planeta koja dominira tim dijelom Zodijaka, što kod Ptolomeja najcešće znači domicilni vladar ili almuten stepena. Drugi faktor ove analize je Mjesečev znak i znak Mjesečeve dispozicije (domicilne i almutenske). Fiksne zvijezde koje izlaze zajedno sa znakom na ascendentu su treći faktor. Četvrti faktor u razvrstavanju tjelesnog temperamenta tiče se godišnjeg doba rodjenja koje vrlo blago dodaje ili uzima opštoj humoralnoj konstituciji dobijenoj prema znaku na ascendentu, vladaru znaka na ascendentu, almutenu stepena ascendenta itd.